2024-03-28T22:28:21Z
https://wmrj.areeo.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=11814
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
تغییرات زمانی کوتاه مدت رواناب، غلظت رسوب در کاربری های اراضی مختلف و دو شدت بارش
حامد
روحانی
سودابه
قره محمودلو
طهمینه
ترکاشوند
مجتبی
کاشانی
تغییر کاربری اراضی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و در نتیجه آن بر مولفههای هیدرولوژیکی مانند حجم روانآب و غلظت رسوب تاثیر میگذارد. اطلاعات کمی درباره تغییر پذیری زمانی این مولفههای هیدرولوژیکی در کاربریها و شدت بارشهای مختلف وجود دارد، لذا هدف از این تحقیق بررسی اثر کاربریهای مختلف اراضی بر زمان شروع روانآب، حجم روانآب و غلظت رسوب در دو شدت انتخابی است. به این منظور با استفاده از شبیهساز باران اثر دو شدت بارش 51 و 86 میلیمتر بر ساعت در چهار کاربری مرتع، عدس، کاه و کلش و زمین بایر در پلات یک متر مربعی در ایجاد روانآب و رسوب در پایگاه تحقیقاتی دانشگاه گنبد مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تغییرات زمانی میزان روانآب و غلظت رسوب برای مدت 30 دقیقه در فواصل زمانی 6 دقیقه برای هر کاربری اندازهگیری شد. نتایج تحقیق حاکی از تفاوت معنیدار زمان شروع روانآب، حجم روانآب و غلظت رسوب در سطح احتمال پنج درصد در دو شدت بارش مورد مطالعه با توجه به نوع کاربری بود. حجم روانآب و غلظت رسوب در همهی بازههای زمانی مورد بررسی در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنیداری داشت. حجم روانآب در کاربریهای مختلف در شدتهای بارش 51 و 86 میلیمتر بر ساعت بهترتیب از 3/2 تا 24 لیتر و از 38/6 تا 8/46 لیتر در 30 دقیقه متغیر بود. همچنین غلظت رسوب در شدت بارش 86 میلیمتر بر ساعت بهترتیب در کاربری مرتع، عدس، کاه و کلش و بایر 59/0، 63/0، 16/1 و 85/1 گرم در لیتر و در شدت بارش 51 میلیمتر بهترتیب 35/0، 48/0، 79/0 و 26/1 گرم در لیتر بود. در دو شدت بارش مورد بررسی، اختلاف میانگین حجم روانآب و غلظت رسوب در کاربریهای مطالعه شده با آزمون T- استودنت نشاندهنده تفاوت معنیداری بود. همچنین نتایج آزمون T- استودنت نشان داد که حجم روانآب به غیر از کاربری عاری از پوشش، در بقیه کاربریهای مورد مطالعه تفاوت معنیداری در سطح %5 دارند و غلظت رسوب فقط در پلات کاربری مرتع در سطح %5 اختلاف معنیداری دارند
شبیه ساز باران
پاسخ هیدرولوژیکی
فرسایش
گنبد
2017
03
21
2
13
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115559_e239c5f5a99857de5b5a7130119ca722.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
تلفیق تکنیک GIS و RS و مدل های منطق فازی در مکانیابی مناطق مناسب پخشسیلاب
اسماعیل
دودانگه
محمدتقی
ستاری
ابوالقاسم
دادرسی سبزوار
محمدباقر
ناطقی
کنترل و ذخیرهسازی سیلابها از جمله فاکتورهای بسیار مهم در جلوگیری از روند بیابانزایی بهخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک کشور میباشد. هدف از انجام این تحقیق شناسایی مناطق مناسب پخشسیلاب با استفاده از شبکۀ استنتاج فازی و تکنیکهای سنجش از دور و GIS میباشد. در این تحقیق حوزه آبریز داورزن بهعنوان یکی از سیلخیزترین حوضههای شمال شرق کشور از جهت موقعیت استراتژیک و قرارگیری اراضی کشاورزی سازمان اتکا انتخاب گردید. نقشههای موضوعی مختلف شیب، نفوذپذیری، پتانسیل تولید آلایندگی سازندها، حجم رواناب، عمق آبرفت با مقیاس 1:50000 بهعنوان ورودی جهت آنالیز در بسته نرم افزاری ArcGIS 9.3 انتخاب شدند. نقشه کاربری اراضی نیز پس از انجام مطالعات میدانی و تعیین نقاط تعلیمی با استفاده از تصاویر ETM+سال 2002 در نرمافزار ENVI4.8 تهیه شد. جهت وزندهی و تلفیق لایههای اطلاعاتی از روش شاخص همپوشانی، منطق بولین و مدل منطق فازی استفاده گردید. در این تحقیق روش فازی گاما 9/0 و روش شاخص همپوشانی بهعلت دارا بودن بیشترین میزان همپوشانی با عرصههای کنترل (بهترتیب 5 و 4 درصد) به عنوان بهترین روش انتخاب گردیدند. بررسی نقشهها حکایت از نامناسب بودن مخروطافکنه بالادست اراضی کشاورزی سازمان اتکا داشت. چراکه بهدلیل وجود سازند حساس به فرسایش در خروجی حوضه رسوبات مارنی در مخروطافکنه پایین دست انباشته گردیده و این منطقه را از نظر اجرای عملیات پخشسیلاب ناممکن ساخته است.
منطق بولین
شاخص همپوشانی
مدل منطق فازی
حوزه آبریز داورزن
2017
03
21
14
24
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115560_9e39f798b15a29dc24195a8d495f3184.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
استخراج اتوماتیک تپه های بزرگ ماسه ای ریگ ییلان، شرق کویر لوت با استفاده از نقشه های خودسازمان ده
امیر هوشنگ
احسانی
اشکال متفاوت از تپههای ماسهای حدود 20 درصد از سطح بیابانهای جهان را پوشانده، که زمین ریختشناسی آنها همواره از دیدگاههای مختلف مورد توجه بوده است. روشهای سنتی نقشهبرداری زمین ریختشناسیک کیفی و یا بر پایهی عملیاتهای میدانی، به دلیل شرایط خاص و دشوار حاکم بر بیابانها بسیار زمانبر و پرهزینه است. به ویژه زمانی که منطقهای منحصر به فرد نظیر دشت لوت شامل تپههای بزرگ ماسهای در مقیاسی بزرگ تحت بررسی قرار گیرد، روشهای سنتی به دلیل عدم امکان بازدید صحرایی و دسترسی به منطقه دارای دقت مطلوبی نخواهد بود. در این مطالعه تپههای عظیم ماسهای بخش شرقی دشت لوت با پستی و بلندی ویژه، به وسیلهی یکی از روشهای شبکههای عصبی مصنوعی تحت عنوان الگوریتم خودسازمانده مطالعه گردید. در این مطالعه ابتدا 22 پارامتر مورفومتریک نمای اول، نمای دوم و نمای سوم از آخرین نسخهی دادههای رقومی ارتفاعی رادارSRTM/X با گرید سایز 1 قوس ثانیه (بزرگنمایی معادل 30 متر) بر اساس برنامهنویسی و با کمک برازش یک سطح درجه دوم و درجه سوم محاسبه گردید. سپس پارامترهای مؤثر در طبقهبندی و تعداد کلاسهای متناسب منطقه بر اساس ضرایب کمی OIF و DBI تعیین گردید. پارامترهای بهینهی مورفومتریک همراه با باندهای سنجندهی ETM+ به تاریخ 2001 جهت طبقهبندی با الگوریتم شبکهی خودسازمانده مورد استفاده قرار گرفت و نتایج با استفاده از اطلاعات موجود و نقشههای پستی و بلندی مقایسه گردید. نتایج حاصل نشان داد که شبکهی خودسازمانده به عنوان یک الگوریتم نظارت نشدهی شبکههای عصبی مصنوعی در تلفیق پارامترهای مورفومتریک و دادههای ماهوارهی لندست برای تحلیل لندفرمهای بیابان با مقیاسها و توانهای تفکیک متفاوت بسیار کارآمد میباشد.
لندفرم بیابان
لوت
تپههای ماسهای
دادههای ماهوارهای
SRTM
2017
03
21
25
34
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115561_3a8a339143abcbe8b6a00cd26ebad992.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
مطالعه غنای گونه ای و تشابه پوشش سطحی و بانک بذر خاک در مناطق خشک آتریپلکسکاری شده شهریار
احمد
صادقی پور
پریا
کمالی
نادیا
کاظمی
پوشش گیاهی را شاید بتوان مهمترین عامل تاثیرگذار در حفاظت خاک از فرسایش آبی و بادی دانست. مدیریت آگاهانه پوشش گیاهی، نیاز به اطلاعات دقیق و کافی از آن و ظرفیتهای بانک بذر خاک دارد. از طرفی بررسی تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک بعد از عملیات اصلاحی میتواند روند تغییرات حاصل از مدیریت را بیش از پیش نمایان سازد. رابطهی بین این دو لزوم مطالعات بعد از عملیات اصلاحی را برجستهتر میکند. برای تعیین غنای گونهای و تشابه پوشش سطحی و بانک بذر خاک، از مناطق آتریپلکس کاری شده 18 ساله قرق و منطقه قرق فاقد بوتهکاری نمونهبرداری صورت گرفت. نمونهبرداری بانک بذر در پاییز 1389 به روش تصادفی سیستماتیک در طول 4 اندازهگیری نواری200 متری در هر منطقه انجام شد. 5 قطعهی یک متر مربعی به فواصل 50 متری در طول هر اندازهگیری نواری(جمعا 20 قطعه در هر منطقه) مستقر گردید. نمونههای خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتر به وسیلهی مته نمونهبرداری خاک به قطر 5/2 سانتیمتر برداشت و به گلخانه منتقل و در بستر مناسب کشت گردیدند. همچنین بررسی و ثبت پوشش گونههای گیاهی در هر قطعه در دو مرحله پاییز و بهار 1390، به روش تخمین انجام شد. تعداد گونههایی که از خاک استحصالی از هر قطعه در گلخانه جوانه زد و شناسایی شد، بهعنوان غنای گونهای آن نمونه بهحساب آمد. از شاخص کیفی سورنسون جهت اندازه گیری تشابه بین بانک بذر خاک و پوشش گیاهی سطح زمین در هر قطعه استفاده شد. برای مقایسه خصوصیات بانک بذر خاک شامل تشابه بانک بذر با پوشش رویزمینی، غنای بانک بذر، کلاسهای خوشخوراکی و شکلها زیستی بین دو منطقه از آزمون t غیر جفتی استفاده شد. جهت مقایسهی هر کدام از خصوصیات بانک بذر خاک بین دو عمق هر منطقه از آزمون t جفتی استفاده شد. از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه و دانکن جهت مقایسهی کلاسهای خوشخوراکی و شکلها زیستی در هر منطقه بطور جداگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که در مورد تشابه بانک بذر خاک و پوشش روی زمینی، همچنین غنای بانک بذر خاک درعمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری بین منطقه بوتهکاری و فاقد بوتهکاری اختلاف معنیدار وجود دارد. نتایج نشان داد که تشابه بانک بذر خاک با پوشش سطح زمین در منطقه بوتهکاری برای عمق اول 60% و برای عمق دوم 24% و در منطقهی فاقد بوتهکاری برای عمق اول 84% و برای عمق دوم 40% است. تمامی کلاسهای خوشخوراکی بین دو منطقه اختلاف معنیدار نشان داد. از بین شکلهای زیستی به جز همیکریپتوفیتها باقی شکلها زیستی دارای اختلاف معنیدار بین دو منطقه بودند.
بانک بذر خاک
شاخص تشابه سورنسون
شکلها زیستی
ردیف خوشخوراکی
2017
03
21
35
44
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115562_6d59094549c0d8b5b29d6612047792de.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
ارزیابی دقت و کارایی معادله جهانی فرسایش خاک و نسخههای مختلف آن در تخمین رسوب رگبار منفرد در مراتع نیمه خشک (مطالعه موردی: پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه- مشهد)
محمد رضا
جوادی
سعید
رحمتی
عبدالصالح
رنگآور
توسعه و بهبود روشهای برآورد فرسایش خاک با فراهم آوردن ابزاری برای آزمایش تأثیر راهبردهای مختلف مدیریت زمین روی تلفات خاک و طراحی استفاده بهینه از اراضی، برای متخصصین علوم زمین لازم و ضروری میباشند. معادله جهانی فرسایش خاک یکی از قدیمیترین مدلهای تجربی برآورد فرسایش میباشد که بهطور گستردهای مورد استفاده قرار گرفته است. دراین تحقیق، میزان کارایی معادله جهانی فرسایش خاک و برخی نسخههای آن شامل MUSLT، USLEM، MUSLE-E، MUSLE-S، AUSLE وAOF درمقیاس رگبار درمراتع نیمهخشک خراسان ارزیابی شد. بدین منظور مقادیر رسوب اندازهگیری شده ناشی از 20 مورد رگبار در3 قطعه با خصوصیات یکسان، کاربری مرتعی و بدون انجام هیچگونه عملیات حفاظتی با مقادیر برآوردی هر یک از نسخههابررسی و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که مقادیر برآوردی چهار روش MUSLT، MUSLE-E،MUSLE-Sو USLEM همبستگی معنیداری با رسوب مشاهداتی داشته و مدلسازی فرسایش در این روشها منطقیتر میباشد.از بین روشها روش MUSLTدارای کمترین مقدار میانگین نسبی مجذور مربعات خطا (257/4RRMSE=)و بیشترین میانگین کارایی (011/0ME=) بوده و در برآورد مقدار رسوب مشاهداتی در مقیاس رگبار در منطقه مورد تحقیق دارای کارایی نسبی بیشتریمیباشد. سایر روشهای مورد بررسی برآوردهای غیرمنطقی از مقدار رسوب ارائه می دهند.
قطعهی آزمایشی
تولید رسوب
نسخههای معادله جهانی فرسایش خاک
مشهد
2017
03
21
45
53
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115563_c978431ac5052d4b8cb5fff15a417985.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
بررسی تغییرات عمقی ویژگیهای خاکهای زیر کشت تاغ (Haloxylyn aphyllum) در منطقه یحییآباد سبزوار
حسین
شایسته زراعتی
علیرضا
کریمی
نصرت الله
حسنی
محمد
قاسم زاده گنجه ای
حمید
خیرالدین
تاغ یکی از گیاهان معمول برای تثبیت شنهای روان در ایران است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر تاغ بر ویژگیهای فیزیکی شیمیایی خاک و امکان تشکیل جزایر حاصلخیز در منطقه یحییآباد سبزوار بود. ابتدا بر اساس مشاهدات صحرایی و تجزیه و تحلیل پوشش گیاهی، دو منطقه با پوشش خوب و متوسط تاغ تعیین و بهصورت کاملا تصادفی، 4 نقطه در منطقه متوسط و 5 نقطه در منطقه خوب انتخاب شد. جهت بررسی ویژگیهای ریختشناسی و فیزیکوشیمیایی خاک در هر نقطه، یک خاکرخ در زیر درخت و یک خاکرخ بین درختان تاغ و مجموعا تعداد 18 خاکرخ حفر و پس از تشریح، از افقهای ژنتیکی نمونهبرداری گردید. نتایج نشان داد که میزان SOC ، Nt و Pa در زیر درختان، بهویژه در لایههای سطحی منطقه خوب، نسبت به بیندرختان افزایش معنیداری داشته است. تغییرات هماهنگ HCO3- با SOC نشاندهنده ارتباط نزدیک آنها است. یونهای Na+، Ca2+ و Cl- و بهدنبال آن قابیلت هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم، در همه لایههای خاک زیر درختان نسبت به بیندرختان افزایش نشان داد. نتایج تجزیه برگ تاغ نشان داد که اضافه شدن برگها به خاک و تجزیه آنها، عامل اصلی افزایش موارد گفته شده است. کمبودن میزان Mg در برگ گیاه، توجیه کننده عدم افزایش قابل توجه این کاتیون در خاک است. از بین ویژگیهای فیزیکی، فقط میزان SP بهدلیل تاثیر موادآلی بر آن، در عمق اول خاک منطقه خوب افزایش پیدا کرده است. نتایج این پژوهش موید تشکیل جزایر حاصلخیز قابل تشخیص در زیردرختان تاغ شده است که با شدت کمتر تا عمق خاک نیز ادامه پیدا کرده است.
تاغ
کربن آلی خاک
برگ تاغ
جزایرحاصلخیز
2017
03
21
54
66
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115564_563f5547fc7a3b1443d30f644e8eb66f.pdf
پژوهش های آبخیزداری
2981-2313
2981-2313
1396
30
1
تجزیه و تحلیل حساسیت پارامترهای ورودی مدل مدیریت رواناب شهری SWMM (مطالعه موردی: شهر ماهدشت)
علی
شهبازی
شهرام
خلیقی سیگارودی
آرش
ملکیان
علی
سلاجقه
در طی چند دههی گذشته با توجه به رشد سریع جمعیت و توسعهی شهری، رواناب شهری افزایش یافته و منجر به مشکلات محیط زیستی مختلفی از جمله آبگرفتگی معابر سطح شهر، انتشار آلودگیهای زیست محیطی و خطرات ناشی از گسترش سیلاب شده است. تحلیل حساسیت روشی است برای نشان دادن این که کدام یک از پارامترها ورودی مدل تأثیـر بیشتری بر نتایج اعمال میکند. هدف از تحقیق تعیین پارامترهای مهم ورودی مدل SWMM و اطمینان از عملکرد مدل در شهر ماهدشت است. به این ترتیب که از مقدار اولیه برآورد شده 10 پارامتر درصد مناطق نفوذناپذیر، شیب، عرض معادل، ضریب زبری مانینگ در مناطق نفوذپذیر و نفوذناپذیر،زمان تمرکز، شماره منحنی(CN)، ارتفاع ذخیره در مناطق نفوذناپذیر و نفوذپذیر و درصد مناطق نفوذناپذیر بدون ذخیرهی سطحی، به مقدار 15 و 30 درصد افزایش و کاهش داده شد و آبدهی اوج حاصل از این تغییرات به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد حساسترین پارامتر مربوط به درصد اراضی نفوذناپذیر و کمحساسترین پارامتر مربوط به ارتفاع ذخیرهی مناطق نفوذپذیر است. برای فرایند واسنجی و اعتبارسنجی مدل رواناب متناظر با سه واقعهی بارندگی در خروجی حوضه اندازهگیری و با رواناب شبیهسازی شده به وسیلهی مدل مقایسه گردید. نتایج نشان داد که انطباق خوبی بین آبدهی و عمق رواناب شبیهسازی شده و مشاهدهای وجود دارد. بنابراین میتوان از این مدل برای پیشبینی خطر آبگرفتگی، طراحی و اولویتبندی مناطق برای رفع مشکل آبگرفتگی استفاده کرد.
رواناب شهری
تحلیل حساسیت
واسنجی
اعتبارسنجی
مدل SWMM
مناطق نفوذپذیر
2017
03
21
67
75
https://wmrj.areeo.ac.ir/article_115565_42007f6052d660bbdbc70ee08b9f43c5.pdf