اندازه‌گیری شاخص‌های کیفیت علوفه گونه‌های مرتعی در مراتع نیمه استپی تیل‌آباد استان گلستان

ارزانی, حسین; معتمدی, جواد; قره محمودلو, مژگان; ابرسجی, قاسم

doi:10.22092/wmej.2014.106888

اندازه‌گیری شاخص‌های کیفیت علوفه گونه‌های مرتعی در مراتع نیمه استپی تیل‌آباد استان گلستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

² استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه

³ دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

⁴ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

10.22092/wmej.2014.106888

چکیده

کیفیت علوفه 9 گونه مرتعی شامل؛ Acantholimon festucaceu ،Cleome coluteoides ،Convolvulus calverti ،Eurotia ceratoides ،Halothamus glaucus ،Stipa barbata ،Verbascum speciosum و Zygophyllum atriplicoides که از گونه‌های مورد چرای دام در مراتع نیمه استپی تیل‌آباد استان گلستان می‌باشند، در سه مرحله رشد (رشد رویشی، گلدهی و بذر دهی) در سال 1387 مورد مطالعه قرار گرفت. شاخص‌های کیفیت علوفه شامل؛ درصد پروتئین‌خام (CP)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، درصد هضم‌پذیری ماده خشک (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) (مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک) اندازه‌گیری شد. برای مقایسه گونه‌ها و مراحل رشد از نظر شاخص‌های کیفیت علوفه، از تجزیه واریانس و به منظور مشاهده منابع تغییرات بین گروهی، از آزمون مقایسه دانکن استفاده شد. بر مبنای نتایج حاصل؛ میانگین مقادیر پروتئین-خام گونه‌ها در واحد وزن پوشش گیاهی مراحل مختلف رشد (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) به ترتیب عبارتند از؛ 03/18، 13/14 و 12/9 درصد که در هر سه مرحله رشد، بالاتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (7 درصد) برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی (گوسفند بالغ و غیر شیرده 50 کیلوگرمی) است. میانگین مقادیر هضم‌پذیری در واحد وزن پوشش گیاهی مراحل مختلف رشد به ترتیب؛ 13/66، 29/60 و 72/52 درصد می‌باشد که در هر سه مرحله، بالاتر از سطح بحرانی آن (50 درصد) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. مقادیر انرژی متابولیسمی گونه‌ها در واحد مراحل مختلف رشد به ترتیب؛ 24/9 ، 25/8 و 96/6 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک بود که مقدار آنها در مرحله رویشی و گلدهی بیشتر و در مرحله بذردهی کمتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (8 مگاژول) برای تامین نیاز نگهداری روزانه یک واحد دامی می‌باشد. این امر بیانگر این است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در زمان‌های مختلف چرا، یکسان نمی‌باشد و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. طبیعی است که بسته به شرایط سال ممکن است، کیفیت علوفه گیاهان قدری تغییر یابد ولی به دلیل هزینه بر بودن تعیین کیفیت علوفه، می‌توان از نتایج مذکور به منظور برآورد نیاز روزانه دام در سال‌های مختلف استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination forage quality index of range species in Til Abad semi steppe rangelands in Golestan province

نویسندگان [English]

Hossein Arzani ¹
Javad Motamedi ²
Mozhgan Qara Mahmudlou ³
Gasem Abrasji ⁴

¹ Professor of the Faculty of Natural Resources of Tehran University

² Assistant Professor of Faculty of Natural Resources of Urmia University

³ Master's Degree in Pasture, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

⁴ Faculty member of Golestan Agriculture and Natural Resources Research Center

چکیده [English]

In the present study, 9 rangeland species including; Acantholimon festucaceu, Cleome coluteoides, Convolvulus calverti, Eurotia ceratoides, Halothamus glaucus, Stipa barbata, Verbascum speciosum, Zygophyllum atriplicoides were sampled at three different phenological stages (vegetation, flowing, seeding) in 2009. All species belong to most important plant type of study site. Forage quality index namely; crude protein (CP), acid detergent fiber (ADF), dry matter digestiblility (DMD) and metabolism energy (ME) were determined to meet animal maintenance requirements. Analysis of variance was used to compare the index among species and different growth stages. Specific differences were evaluated by Duncan’s test. Results showed average crude protein for vegetating, flowering and seeding stages were 18.03, 14.13 and 9.12%, respectively. However, it was the highest in phenological stages and even lower than critical level (7.0%) to meet a animal unit maintenance requirement. Average dry matter digestible values for different phenological stages were 66.13, 60.29 and 52.72% with higher value for all phenological stages with values lower than critical amount (50%) to meet animal maintenance requirements in seeding stages. Metabolisme energy in vegetation, flowing and seeding stages were 9.24, 8.25 and 6.96 Mj/Kg/DM respectively with higher values for vegetation and flowering stage with values even lower than critical level (8Mj) to meet a animal unit maintenance requirement in seeding stages. This suggests that desirable quality of pasture forage at different times grazing is not same and determination of daily animal units requirement based on forage quality is needed. It is clear that forage quality is changed with variation of weather, but due to the expense of determination forage quality is very high, can use the results of this research for estimate of animal requirement in different years.

کلیدواژه‌ها [English]