تغییرپذیری مشخصات ابعادی و زیتوده گونه Artemisia fragrans Willd تحت شدت‌های مختلف بهره‌برداری درمراتع کوهستانی خوی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشگاه ارومیه- دانشکده منابع طبیعی- گروه مرتع و آبخیزداری

چکیده

چرای دام به عنوان موثرترین عامل در تغییر مشخصات ابعادی و بیوماس گیاهان در مراتع است که می‌تواند جنبه‌های مختلف تولید اکوسیستم را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اینکه گونه Artemisia fragrans از عناصر اصلی مراتع کوهستانی خوی می‌باشد و اطلاعات محدودی در خصوص اثر شدت‌های مختلف چرا بر ویژگی‌های ساختاری، بیوماس هوایی و مخصوصاً بیوماس زیرزمینی آن در دسترس می‌باشد، در این پژوهش اثر شدت‌های مختلف چرا (سبک، متوسط و سنگین) بر بیوماس هوایی، زیرزمینی و ویژگی‌های ساختاری آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، سه مکان مرتعی با شدت‌های مختلف چرای دام انتخاب و تعداد 60 پلات یک مترمربعی در امتداد ترانسکت‌های صد متری مستقر شد. سپس ویژگی‌های ساختاری، لاشبرگ، بیوماس هوایی و زیرزمینی گونه Artemisia fragrans در هر یک از مکان‌ها اندازه‌گیری شد. برای مقایسه میانگین ابعاد و مولفه‌های بیوماس پایه‌ها در مناطق سه‌گانه، از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون چند دامنه‌ای دانکن استفاده شد. نتایج بیانگر تفاوت معنی‌دار بین کمیت پارامترهای مورد بررسی (به غیر از پارامتر قطر یقه و سطح یقه) گونه مورد مطالعه در سه شدت چرایی است. بیشترین و کمترین میانگین بیوماس هوایی به ترتیب در دو مکان با شدت چرای سبک و سنگین برابر 42/76 و 18/5 گرم بود. همچنین بیشترین میانگین بیوماس زیرزمینی با 32/95 گرم و کمترین مقدار با 56/46 گرم به ترتیب متعلق به مکان‌هایی با شدت چرای سبک و سنگین بود. محاسبه درصد تغییرات پارامترها در هر یک سایت‌های شدت چرای متوسط و سنگین نسبت به سایت چرای سبک نشان داد که همه پارامترها با روند کاهشی روبرو شده‌اند و بیشترین درصد تغییرات ویژگی‌های گونه مزبور مربوط به سایت چرای سنگین است. بطور کلی با افزایش شدت چرا، میزان کاهش برای پارامترهای قطر و سطح یقه کمترین و برای مشخصه‌های بیوماس زیرزمینی، هوایی و لاشبرگ بیشترین مقدار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The variability of dimensional and biomass characteristics of Artemisia fragrans Willd. under various utilization intensities in Khoy mountainous rangelands

نویسندگان [English]

  • Fateme Alilou 1
  • Farshad Kivan Behjo 1
  • Eesmaeil Sheidayi Karkaj 2
  • Ruqiyeh Qureshi 1
1 Mohagheg Ardabili University
2 Urmia University, Faculty of Natural Resources, Department of Range and Watershed Management
چکیده [English]

Livestock Grazing is as the most effective factor in changing dimensional characteristics and plant biomass in rangelands that affected different aspects of ecosystem production. Regarding to the fact that Artemisia fragranus is the main species of mountainous rangeland in Khoy and the limited quantitative information about the effect of different grazing intensities on structural characteristics, aerial biomass and especially underground biomass is available, so in the present study the effect of different grazing intensities (light, intermediate and heavy) on structural characteristics, aerial and underground biomass was assessed. Therfore, three rangeland sites with various grazing intensities are selected and 60 plots of 1 m2 along 100 m transects were established. Thus, structural characteristics, litter, aerial and undergrlound biomass of Artemisia fragrans were measured in the study sites. To compare the means of dimensions and biomass components of species in three study areas, analysis of variance and multiple Duncan mean comparison test were used. The results proved that there are significant differences among studied parameters (except for collar diameter and collar area) of studied species among three grazing intensities. The most and the lowest means of aerial biomass in 2 places with low and heavy grazing intensity were 18.5 and 42.76 gr. also, the most amount of ground biomass was 32.95gr and the lowest amount of ground biomass was 56.46gr that belong to places with low and high grazing intensity. Calculating of variation percent of the parameters in each sites of moderate and heavy intensity in relation to light grazing showed that all parameters have declined and the most variation percent of study species parameters belongs to heavy grazing site. Generally, decline amount for collar diameter and collar area is the lowest and also for aerial and underground and litter parameters is the highest.‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • grazing intensity
  • biomass
  • plant dimension
  • Artemisia fragrans
  • mountainous rangelands of Khoy