ساخت مدل کمی ژئومورفولوژی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها، مطالعه ‏موردی: حوزه آبخیز لتیان

محمدخان, شیرین; احمدی, حسن; جعفری, محمد; فیض نیا, سادات; سلاجقه, علی; آذرنیوند, حسین

doi:10.22092/wmej.2015.108579

ساخت مدل کمی ژئومورفولوژی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها، مطالعه ‏موردی: حوزه آبخیز لتیان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار مرکز تحقیقات بین المللی بیابان دانشگاه تهران

² استاد گروه آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

³ استاد گروه احیاء دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

⁴ استادیار گروه احیاء دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

10.22092/wmej.2015.108579

چکیده

از سال‌های ابتدایی قرن بیستم مدل‌های مختلفی برای تخمین میزان فرسایش و رسوب ابداع شده است که استفاده از این مدل‌های تجربی محدود ‏به شرایط خاص اقلیمی و ژئومرفولوژی است که در آن طراحی شده‌اند. در این مقاله به عنوان پایه مطالعات، از روش کیفی ژئومرفولوژی استفاده ‏گردید و با استفاده از روش ‏AHP‏ مدل کیفی ژئومرفولوژی به مدل کمی ژئومرفولوژی تبدیل شد. این مدل با استفاده از شرایط خاص ایران ‏طراحی شده است. اساس این روش بر اشکال گوناگون فرسایشی است که رخساره نامیده می‌شود. سلسله مراتبی مورد استفاده بر اساس روش ‏ژئومرفولوژی با 6 معیار پوشش گیاهی، خاکشناسی، توپوگرافی، کاربری اراضی، اقلیم، زمین شناسی و 16 شاخص درصد پوشش گیاهی، فرم ‏رویشی، بافت خاک، نفوذپذیری خاک، ماده آلی خاک، شیب، جهت، نوع کاربری اراضی، نوع بارش، متوسط بارندگی سالیانه و نوع سنگ مادری ‏ساخته شد. پس از آن آمار رسوب برداشت شده در دوره آماری 30 ساله 1354 الی 1385 از ایستگاهای هیدرومتری واقع در خروجی 4 مورد از ‏زیرحوزه های منطقه مورد مطالعه، استخراج شده و در نهایت با متناظر قرار دادن شدت فرسایش محاسباتی و این آمار مشاهداتی، نتیجه گیری شد ‏که شدت فرسایش محاسبه شده از طریق مدل کمی ژئومرفولوژی با رسوب اندازه گیری شده در ایستگاه هیدرو متری با ضریب اعتماد 99 ‏هماهنگی دارند. بدین ترتیب فرمول نهایی ارائه شده مورد پذیرش قرار گرفت.‏

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Estimation Method of Soil Erosion Using Integrated Method of Geomorphology-AHP, Case study: Latian catchment, Iran

نویسندگان [English]

Shirin Mohammadkhan ¹
Hassan Ahmadi ²
Mohammad Jafari ³
Sadat Feyznia ³
Ali Salajegheh ⁴
Hossein Azarnivand ⁴

¹ Assistant Professor at the International Desert Research Center of Tehran University

² Professor of Watershed Department, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran, Iran

³ Professor of the Reclamation Department, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

⁴ Assistant Professor of Reclamation Department, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

چکیده [English]

Various erosion models have been introduced since the beginning of the 20th century. However, application of these empirical models has been limited to specific climatic and geographical conditions. In the previous models, a method was developed to assess soil erosion based on land use information. In this paper, we present another approach that uses environmental data to assess soil erosion. This article presents one of these efforts in applying Analytic Hierarchy Process (AHP) which has shown promising results in estimation of soil erosion. In this regard, total six criteria(vegetation, soil, topography, land use, climatology, geology) and sixteen indicators(percentage coverage vegetation, growing forms, soil texture, infiltration, organic matter, slope, aspect, land use, type of precipitation, average annual rainfall and lithology) were considered. The weight of each thematic layer is determined through the AHP technique. This model is then applied in predicting soil erosion. The results indicate that the presented methodology is practicable for establishing a risk assessment model for soil erosion.

کلیدواژه‌ها [English]