ارزیابی بیابان‌زایی اراضی حوزۀ آبخیز شازند با استفاده از روش فائو و یونپ

فرمهینی فراهانی, علی; درویش, محمد; زارع, مصطفی

doi:10.22092/wmej.2016.112498

ارزیابی بیابان‌زایی اراضی حوزۀ آبخیز شازند با استفاده از روش فائو و یونپ

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

² عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

10.22092/wmej.2016.112498

چکیده

شناسائی و ارزیابی عوامل مؤثر در بیابانزایی و تعیین مناطق مبتلا به این معضل از ضروریات امر در هر منطقه میباشد. یکی از مناسبترین روشها جهت ارزیابی بیابانزایی روش فائو و یونپ میباشد که در آن فرآیندهای متعددی جهت ارزیابی بیابانزایی بررسی و مطالعه میگردند. زوال پوشش گیاهی، فرسایش آبی، فرسایش بادی، افت کمّی و کیفی منابع آب و شور شدن خاک به همراه فشار دام و جمعیت بر روی محیط زیست فرآیندهای اصلی مورد مطالعه در این تحقیق بودند. دوره زمانی ارزیابی یک دورۀ 20 ساله (87-1368) و با توجه به قدیمیترین اطلاعات، عکسهای هوائی و تصاویر ماهوارهای موجود انتخاب شد. برای ارزیابی هر فرآیند چندین شاخص در نظر گرفته شده و با برداشتهای میدانی و مطالعات کتابخانهای شاخصهای منتخب ارزیابی و امتیازدهی شدند. چهار کلاس ناچیز، متوسط، شدید و خیلیشدید نیز جهت تفکیک درجات بیابانزایی در نظر گرفته شد. هر یک از فرآیندها از سه جنبه وضعیت کنونی، سرعت و استعداد طبیعی بیابانزایی بررسی شدند. نقشههای بیابانزایی از جنبههای مذکور در محیط GIS ترسیم و جهت تهیۀ نقشه نهایی بیابانزایی تلفیق گردیدند. بر اساس نتایج حاصله در حوزۀ آبخیز شازند به ترتیب 116466 هکتار (20%) اراضی در کلاس ناچیز، 273240 هکتار (48%) در کلاس متوسط و 179123 هکتار (32%) در کلاس شدید بیابانزایی قرار دارند. بیابانزایی شدید عمدتاً در اراضی با شیب 30-15 درصد و دارای پوشش گیاهی فقیر مشاهده شد. فرسایش آبی و زوال پوشش گیاهی عوامل اصلی بیابانزایی و فشار چرای دام علت اصلی افزایش سرعت تخریب اراضی در این منطقه میباشد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating of desertification in Shazand watershed lands by FAO and UNEP method

نویسندگان [English]

Ali Farmahini Farahani ¹
Mohammad Darvish ²
Mostafa Zare ³

¹ Faculty member of Central Province Agricultural and Natural Resources Research Center

² Member of the scientific faculty of the Research Institute of Forests and Ranges

³ Senior research expert of the agricultural and natural resources research center of Yazd province

چکیده [English]

Recognition and evaluation of influencing factors on desertification as well as determination of influenced area with this problem is necessary. The method of FAO-UNEP is one of the proper methods to evaluating the desertification which into study the different factors and process. Vegetation distraction, water and wind erosion, decreasing the quality and quantity of water supply, saltification of soil together with animal pressure and human population on the environment were the main factors and processes investigated in this research. A period time of 20 years (1989-2008) choose for assessment of desertification in this study and data were collected with considering the aerial photograph and remote sensing images. For investigation of each processes were evaluated several indices and scoring with field sampling and library studies. Four class of poor, moderate, intense and very intense were determined for discrimination of desertification levels. Each process was investigated from 3 aspects such as existing condition, speed and natural capability of desertification. Desertification maps was constructed in GIS and integrated for final desertification map. Base on the result were classified 116466ha (%20) in low, 273240ha (%48) in intermediate and 179123ha (%32) in severe class of desertification in Shazand watershed. Intense desertification were observed mainly in mountainous and rocky area with slop higher than %40 and poor vegetation. Severe desertification was observed mainly in mountainous ranges with slop higher than 15-30 percent and poor vegetation. Water erosion and vegetation destruction were the main factors of desertification in this watershed and whereas the animal pressure was the main factor of desertification intensity.

کلیدواژه‌ها [English]