بررسی رابطه عوامل پستی و بلندی و اقلیمی با تولید علوفه مراتع سبلان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مرتع داری دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی دکترای علوم مرنع دانشگاه محقق اردبیلی

4 دکترای مرتع داری و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل

10.22092/wmej.2016.113401

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی رابطه‌ بین مقدار تولید با متغیّرهای پستی و بلندی (ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات‌جغرافیایی) و اقلیمی (بارندگی و پارامترهای دمایی حداقل، حداکثر و متوسط) در مراتع سبلان انجام شد. با استفاده از نقشه مدل رقومی ارتفاع، نقشه‌های طبقات ارتفاعی، شیب و جهات‌جغرافیایی تهیه شد. در تهیه نقشه طبقات بارندگی و پارامترهای دمایی از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و گرادیان‌های مربوطه استفاده شد. سپس با در نظر گرفتن تیپ‌های گیاهی و طبقات مختلف ارتفاع، شیب، جهات جغرافیایی، بارندگی و پارامترهای دمایی در مرحله حداکثر رویش گیاهی، تولید سالیانه با پلات‌های یک مترمربعی به طریقه قطع و توزین برداشت شد. متغیّرهای پستی و بلندی و اقلیمی برای هر پلات از نقشه‌های تهیه شده استخراج شد. برای تعیین مهمترین عامل یا عوامل محیطی مؤثر در تغییر تولید، از روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین عوامل محیطی انتخاب شده بر اساس دو مؤلفه اول، ارتفاع، بارندگی، میانگین درجه حرارت و شیب بیشترین تأثیر را بر تولید مراتع سبلان دارند که مؤلفه اول 13/68 درصد تغییرات و مؤلفه دوم 96/14 درصد تغییرات را در بر می‌گیرد و این مؤلفه‌ها در کل 09/83 درصد تغییرات تولید گیاهان مرتعی را در بر می‌گیرند. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل‌ همبستگی نشان داد میانگین درجه‌حرارت اثر منفی و سایر عوامل تأثیر مثبت بر تغییرات تولید دارد. بنابراین، در ارزیابی ‌تولید و تعیین ظرفیت چرایی مانند مراتع سبلان، عوامل پستی و بلندی و اقلیمی باید مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of relationship between topographic and climatic factors with Sablan rangeland forage production

نویسندگان [English]

  • Ardeshir Pournemati 1
  • Ardalan Ghorbani 2
  • Behnam Bahrami 3
  • Jaber Sharifi 4
1 Master's degree in pasture management of Mohaghegh Ardabili University
2 Assistant Professor of Mohaghegh Ardabili University
3 Ph. D., student of preventive sciences of Mohaghegh Ardabili University
4 PhD in range management and a member of the academic staff of the Agricultural and Natural Resources Research Center of Ardabil province
چکیده [English]

This study is conducted to identify relationship between the amount of forage production with topographic (elevation, slope and aspect) and climatic (rainfall and minimum, maximum and mean temperature parameters) variables in Sabalan’s rangelands. Using digital elevation model, rainfall, slope and aspect classes maps was prepared environment. In preparing rainfall and temperature parameters classes maps, data of weather stations and derived relavant gradient were used. Then, by considering vegetation types and different elevations, slopes, aspects, rainfall, and temprature parameter classes in the maximum vegetative growing stage, annual production using one square meter plots by cutting and weighting method was harvested. Topographic and climatic variables for plots was derived using prepared maps. To determine the most important affective environmental factor or factors in production vaiation, principal component analysis method used. Results show that from the selected environmental factors based on the firest two components, elevation, rainfall, mean temperature and slope have the most effect on the production of Sabalan’s, which the first component 68.13% and the second component 14.96% of changes and the two components totally 83.09% were covered of the changes. Moreover, results of correlation analysis show that the mean of temperature has negative effect and other factors have positive effect on the changes of production. Therefore, in the assessment of production and grazing capacity such as Sabalan rangeland, topographic and climatic factors should be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rangelands
  • Production
  • environmental factors
  • Grazing capacity
  • Ardabil province