بررسی رژیم بادی و پتانسیل حمل ماسه به منظور شناسایی اشکال تپه‌های ماسه‌ای

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری بیابانزدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

10.22092/wmej.2016.113426

چکیده

رسوبات بادی در حدود 6 درصد از سطح زمین را تحت گستره خود قرار داده است که حدود 97 درصد آن در مناطق خشک قرار گرفته است و به طور متوسط حدود 20 درصد از مناطق خشک جهان به وسیله این رسوبات پوشیده شده است. شدت و جهت باد غالب می-تواند در رسوب‌گذاری تاثیرگذار باشد و در نهایت در شکل‌گیری تپه‌های ماسه‌ای بسیار مهم است. با توجه به این که رسوبات حمل شده توسط باد خسارات و اثرات زیان‌باری دارد لزوم بررسی آن‌ها از اهمیت قابل توجه‌ای برخوردار می‌باشد. در این تحقیق از روش فرایبرگر و با استفاده از نرم‌افزارهای  7.0 WR PLOT و 2013 MATLAB به ارزیابی رژیم بادی در منطقه ارگ بلند کاشان پرداخته شده است و از داده‌های بادسنجی پنج ایستگاه نزدیک به منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج (برآیند پنج ایستگاه) بیانگر حاکمیت بادهای شرقی-غربی می‌باشد و هر یک از ایستگاه‌ها یک نوع رژیم بادی را نشان می‌دهند. درصد فراوآنی بادهای آرام به ترتیب در ایستگاه‌های جنگلبانی (77/32)، قم (05/40)، گرمسار (83/44)، اردستان (15/50) و کاشان (04/77) افزایش می‌یابد. بعد از بادهای آرام در منطقه بیشترین فراوانی مربوط به کلاس 11-7 نات است در حالیکه کلاس 17-11 نات (شاخص فرسایندگی 6/992) موثرترین کلاس فرسایش بادی در منطقه است. ایستگاه جنگلبانی بادرود با 81/441 واحد برداری و ایستگاه کاشان با 02/40 به ترتیب بیشترین و کمترین پتانسیل حمل ماسه را نشان دادند. مقایسه تطبیقی یافته‌های این پژوهش با بررسی‌های دیگر مناطق جهان بیانگر این است که پتانسیل حمل ماسه در محدودة ارگ بلند کاشان زیاد نیست و در حالت کلی می‌توان گفت که در کلاس کم-متوسط  قرار گرفته و بیشترین تطابق نوع رژیم بادی ( DPt و UDI) در نزدیکی ایستگاه کاشان و جنگلبانی بادرود در قالب تپه‌های خطی و عرضی مشاهده شد. همچنین یافته‌ها نشان دهندة این است که بین نتایج حاصل از محاسبات به شیوة فرایبرگر و کلاس‌های سرعت نسبت به نرم افزار گلماسه‌نما (3.0 Sand Rose Graph) به صورت کامل تطابقی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigate of Wind Regime and Sand Drift Potential in Order to Identify of Sand Dunes Forms

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Nazari Samani 1
  • Hassan Khosravi 2
  • Tayebeh Mesbahzadeh 2
  • Mohammad Reza Rahdari 3
1 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
3 Ph. D., student of desertification, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
چکیده [English]

Aeolian sediments are in 6 percent of land and 97 percent of them are in arid land. On average, about 20 percent of the arid regions of the world are covered by these. Prevailing winds can shift sand dunes and affect their accumulation. According to sediments have damage and harmful effects on the living then study of this subject is significant importance. In this research with Fryberger method and used of WR PLOT 7.0 and  MATLAB 2013 software in order to assessment of wind regime as well as used from anemometer data of five station near Kashan ERG. Results indicate that east-west winds are dominant and each station shows a kind of wind regime. The frequency of calm winds increases respectively in station of Jngalbani (32.77), Qom (40.05), Garmsar (44.83), Ardestan (50.15) and Kashan (77.04). After calm winds in the area, the most of class is 11-7 Knot, while the most effective class is 17-11 knots (992.6 Erode Index) for wind erosion in the region. Jangalbani station with 441.81 VU and kashan station with 40.02 VU are the highest and lowest quantity of sand drift potential in the region. Comparative studies on various stations in the world according to sand drift potential in the area indicated that kashan ERG is not hazardous then in general, could say that it located in the low-middle class. And the formed of linear and transverse dunes near Kashan and Jangalbani station following a global trend. Result show taht there is note full compliance beatwen Fryberger method and Sand Rosr Graph 3.0 software.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sand drift potential
  • sand dunes
  • wind regime
  • Fryberger
  • Kashan