دیدگاه کارشناسان در اولویت بندی عامل‌های مؤثر بر نبود مشارکت پایدار جامعه‌های روستایی در طرح های آبخیزداری در آبخیز مرادآباد میمند، استان فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

2 استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 کارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس، شیراز، ایران

5 کارشناس ارشد بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

چکیده

نبود مشارکت پایدار جوامع روستایی در طرح­های آبخیزداری عاملی به‌شدت بازدارنده برای توان‌بخشی آبخیزها است. بنابراین لازم است دلیل­های این امر را پیدا کنیم که مقام­های مسئول، ایشان را ترغیب کنند تا در انجام فعالیت­های مربوط به حفاظت از آبخیزهایی که در آن زندگی می­کنند مشارکت کنند و از نظرهای آنان بهره­مند شوند. به این منظور در این پژوهش، عامل‌های مؤثر بر نبود مشارکت پایدار جامعه‌های روستایی در طرح­های آبخیزداری از دیدگاه کارشناسان در آبخیز مرادآباد میمند واقع در جنوب‌غرب استان فارس اولویت­بندی شد. روش‌کار، تهیه و تکمیل 57 پرسش­نامه و تحلیل با آزمون t، فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی و آزمون نافراسنجه‌یی فریدمن بود. نتایج نشان داد که از دیدگاه کارشناسان، بیش‌ترین و کم‌ترین تأثیر بر نبود مشارکت پایدار جامعه‌های روستایی در طرح­های آبخیزداری در آبخیز مرادآباد به‌ترتیب از شاخص­های اقتصادی، آموزشی-ترویجی، طراحی-اجرایی و اجتماعی است. همچنین مهم‌ترین زیرشاخص­ها در این آبخیز به‌ترتیب: "درآمد کم ساکنان آبخیز"، "نادیده‌گرفتن درآمد برای مردم با دید انگیزه­ی اقتصادی مستقیم در اجرای طرح­های آبخیزداری"، "آموزش‌ندیدن ساکنان‌ برای طرح­ها و هدف‌های آن"، و "کم‌بودن سواد و آگاهی" است. دامنه­ی اندازه‌های میانگین رتبه­ها بین 4/85 تا 8/25 متغیر بود؛ به‌طوری که بیش‌ترین اولویت نسبی در "درآمد کم ساکنان آبخیز" با میانگین رتبه­ی 8/25 و کم‌ترین آن در "دیربازده‌بودن طرح­های آبخیزداری" با میانگین رتبه­ی 4/85 دیده شد. این نتایج می­تواند توسط برنامه­ریزان طرح­های آبخیزداری برای دستیابی به نتایج مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. پیشنهاد می­شود به فعالیت سمن‌ها و آموزش بهره‌برداران، به‌همراه عامل‌هایی چون اجرای طرح‌های چندمنظوره با درنظرداشتن منفعت آبخیزنشینان برای بهبود شرایط اقتصادی توجه شود، و برای جلب اعتماد و مشارکت فعال آن­ها در طرح­های آبخیزداری زمینه‌سازی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Experts' Viewpoints on Prioritizing Factors Affecting Lack of Sustainable Participation of Rural Communities in Watershed Management Projects on the Moradabad Watershed, Meymand the Province of Fars

نویسندگان [English]

  • Seyed Masoud Soleimanpour 1
  • Amin Salehpour Jam 2
  • Ali Akbar Noroozi 3
  • Naser Khalili 4
  • Hojatalah Keshavarzi 5
1 Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
2 Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4 M.Sc., Department of Natural Resources and Watershed Management, Fars Province, Shiraz, Iran
5 M.Sc., Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
چکیده [English]

A lack of sustained enthusiasm for participation in watershed management by the rural communities constitute a deterrent for rehabilitation of our drastically disturbed watersheds. Therefore, it is necessary to find the reasons if the concerned authorities to encourage them to share the burden of conservation activities on the catchments they live on, or benefit from. To this end in this research was done the priority of the factors affecting the preventing sustainable participation of rural societies in watershed management projects from experts' viewpoints in Moradabad watershed of Meymand, in southwest of Fars province. The method of preparing and completing 57 questionnaires was analyzed by T test, Analytical Hierarchy Process and Friedman nonparametric test. The results showed that from the viewpoint of experts in the Moradabad watershed of Fars province, the "economic", "educational-extension", "design-executive" and "social" indicators, respectively, have the maximum and minimum priority of non-participation sustainable rural communities are in watershed management projects. Also, the most important sub-indicators on the lack of sustainable rural societies participation in the watershed management projects in this watershed are: "low income residents of the basin", "ignoring income for the people as a direct incentive to implement plans Watershed management", "lack of training residents of the basin regarding the plans and objectives" and "low level of literacy and awareness". The range of average ratings varies from 4.85 to 8.25, so that the sub-indicator "low income residents of the watershed" with an average rating of 8.25 has the highest relative priority and "late return of watershed projects" with an average of 4.85 had the least relative priority in the lack of sustainable participation of rural societies in the watershed management plans in this watershed. This results could be used by the watershed projects planners for achieving the optimum results. It is suggested that the "activities of NGOs" and "training of exploiters", along with factors such as "implementation of multipurpose projects", taking in to account the interests of watershed dwellers in order to improve the economic conditions, to create the basis for trust and should be taken attract to active participation in the watershed management projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Experts
  • Fars
  • Participation
  • Prioritization
  • Watershed Management

مراجع

Bagdi GL, Kurothe RS. 2014. People’s participation in watershed management programmes: Evaluation study of Vidarbha region of Maharashtra in India. International Soil and Water Conservation Research. 2(3): 57–66.
Bozarjahromi Kh, Khatami S, Naderi M, Sarbaraghi Moghaddam P. 2017. Investigating the Role of Participatory Projects in Women Empowerment and Environmental Conservation (Case Study: Sarbisheh County). National Conference on Women and Sustainability of Natural and Environmental Resources in Rural Areas. Mashhad. 16 p. (In Persian).
Duram LA, Brown KG. 2010. Insights and applications assessing public participation in US watershed planning initiatives. Society and Natural Resources. 12(5): 455–467.
Elyasi A, Shahedi K, Rastgar Sh. 2017. Effective Factors on Stakeholders’ Willingness to Participate at Watershed Management Projects in Hezarkhani Watershed. Journal of Watershed Management Research. 8(16): 259–270. (In Persian).
Ghorbani A, Kavianpoor AH, Dabiri R. 2015. Effect of social characteristics of beneficiaries on their participation in watershed cooperatives (Case study: cooperative of Saghezchi-Chaei watershed of Ardabil province). Natural Ecosystems of IRAN. 6(3): 59-74. (In Persian).
Girmay GT, Alamirew T, Kassa AK, Zeleke G. 2018. Institutional Functionality in Participatory Integrated Watershed Development of Tana Sub-Basin, Ethiopia. Land. 7(4): 130–142.
Johnson N, Ravnborg HM, Westermann O, Probst K. 2002. User participation in watershed management and research. Water policy. 3(6): 507-520.
Khalighi NA, Chakoshi B, Kia M. 2006. Investigating the Role of Indigenous Knowledge, Immigration and Property of Villagers in Operation of Rangelands (Chakand Watershed - Birjand County). Journal of Natural Resources. 59(3): 757–741. (In Persian).
MeseretMoges D, AmsaluTaye A. 2017. Determinants of farmers’ perception to invest in soil and water conservation technologies in the North-Western Highlands of Ethiopia. International Soil and Water Conservation Research. 5(1): 56-61.
Miller RC, Guertin PD, Heilman P. 2004. Information technology in watershed. Journal of the American Water Resources Association. 40(2): 347–357.
Mohammadi Golrang B, Lai FS, Sadeghi SHR. 2017. Evaluation of variables affecting people's participation in soil pasture and watershed management projects (Case study: Kouskabad Watershed in Khorasan Razavi). Journal of Research & Rural Planning. 6(1): 49–68. (In Persian).
Montgomery DR, Grant GE, Sullivan K. 1995. Watershed analysis as a framework for implementing ecosystem management. Water resource bull. 31: 369–386.
Noor H, Bagherian R, Sedigh R. 2018. Assessing Attitudes of the Rural Populations of Khorasan Razavi Province to Watershed Management Programs. Watershed Management Research Journal. 31(2): 17–26. (In Persian). 
Padaria R, Rakshit Sh. 2019. Approaches and Methodologies to Socio-economic Synergies with Ecological Sciences. Chapter In book: Research Developments in Saline Agriculture. pp. 817–834.
Perry J, Thompson L. 2019. Empowering the Next Generation of Watershed Decision-Makers: A Pedagogical Design. Water. 11(4)662: 1–11.
Rahemi Ardakani A, Esmaeilpour Y, Mohammadi Y, Gholami H. 2018. Factor Analysis of Obstacles to the Local Communities Participation in the Biological Restoration and Desertification Plans of Carbon Sequestration Project in the Lapui County, Fars Province. Watershed Management Research Journal. 31(2): 27–40. (In Persian).
Salehpour Jam A, Sarreshtehdari A, Tabatabaei M. 2018. Prioritizing preventing factors affecting on stakeholders' participation in watershed plans based on experts' idea, case study: watershed area surrounding city of Tehran. Journal of Watershed Engineering and Management. 9(4): 441–450. (In Persian).
Singleton A, Taylor M. 1992. Common property, collective action and community. J. Theor. Pol. 4(3): 309–324.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اسفند 1397
  • تاریخ بازنگری: 26 تیر 1398
  • تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار