بررسی روند تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی دردشت سروستان- استان فارس

چراغی, سید علی محمد; نجفی, بهاالدین; شجری, شاهرخ; جوان, محمود

doi:10.22092/wmej.2019.128069.1283

بررسی روند تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی دردشت سروستان- استان فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاوزی، شیراز، ایران

² استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران

³ استادیار پژوهشی دفتر امور اقتصادی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁴ دانشیار بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران

10.22092/wmej.2019.128069.1283

چکیده

وابستگی کشاورزی دشت سروستان به آب‌های زیرزمینی، اعمال سیاست‌های مناسب را برای بهره‌برداری پایدار از این منابع به عنوان یک ضرورت مطرح ساخته است. در این راستا، ارزیابی کمی و کیفی وضع موجود منابع آب زیرزمینی دشت، و بررسی تأثیر برداشتهای بیرویه بر آنها از اهمیت ویژهای بر خوردار است. هدف این پژوهش بررسی روند تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی در دشت سروستان-استان فارس است. این تحقیق با کاربرد روش اسنادی، و با تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات نوسانهای سطح آب زیرزمینی و کیفیت شیمیایی آبخوان دشت، که به ترتیب از 24 حلقه چاههای مشاهدهای از سال 1370 تا 1395 و 24 حلقه چاههای انتخابی از سال 1377 تا 1394 جمعآوری شده بود انجام شد. نتایج نشان دادند که سطح آب زیرزمینی در دراز مدت بهطور متوسط cm/yr 47 کاهش یافته، اندکی تندتر از روند سطح آب در پنج سال اخیر (cm/yr39)، که بیانگر کاهش نرخ افت سطح آب در این سالها است. پیش بینی عمق سطح آب در سال 1410، بر اساس روند سطح آب در پنج سال گذشته، نشان میدهد که در مناطقی نظیر کوهنجان، دهنو و شمال سروستان افت عمق آب زیاد و به بیش از 80 متر خواهد رسید. نتایج همچنین نشان دادند که متوسط نرخ شور شدن آبهای دشت در این مدت 100 میکروزیمنس بر سانتیمتر در سال است. مقایسهی متوسط روند سطح آب زیرزمینی و روند شوری در کل دشت نشان میدهد که با افزایش عمق آب زیرزمینی شوری آب نیز افزایش یافته است، لیکن افت سطح آب زیرزمینی در همهی مناطق لزوماً با افزایش شوری همراه نبوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Trend of Changes in Groundwater Quantity and Quality in the Sarvestan Plain of Fars Province

نویسندگان [English]

Seyed Ali Mohammad Cheraghi ¹
Bahaoldin Nagafi ²
Shahrokh Shajari ³
Mahmood Javan ⁴

¹ Assistant Prof. Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Fars Province, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Shiraz, Iran

² Professor, Islamic Azad University, Marvdasht branch, Iran

³ Assistant Prof. Office of Economic Affairs, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran

⁴ Associate Professor, Agricultural School, Shiraz University, Iran

چکیده [English]

Dependence of agriculture on groundwater in the Sarvestan Plain has necessitated the implementation of appropriate policies for sustainable utilization of this resource. An assessment of the quantity and quality of groundwater in the plain, and evaluating the effect of overdraft on them, is of paramount importance. The purpose of this research was to investigate the long-term impact of groundwater overdraft in the Sarvestan Plain on its quantity and quality. Water-level and salinity data collected from 24 observation wells from 1991 to 2016, and from 24 operational wells from 1998 to 2015 were analyzed. Results indicated that water-level in the long-term has dropped 47 cm/yr, which is slightly faster than the water-level trend in the last five years (39 cm/yr) indicating a lower rate of water-level drop in the recent years. Forecasting water-level in 2030, based on the last five years' trend, indicated that the drop in water-level will be very high in areas such as Kohenjan, Dehnow and north of the city of Sarvestan, reaching a depth of more than 80 meters. Results also indicated that the salinity has increased by an average rate of 100 microsiemens per centimeter per year. Furthermore, the average water-level and salinity trends in the plain indicated that water salinity has increased with an increase in depth to groundwater; however, this has not been the case everywhere in the plain.

کلیدواژه‌ها [English]

Aquifer
trend analysis
water level drop
water salinity

مراجع

Dogan MS, Buck I, Medellin-Azuara J, Jay R. 2019. Statewide effects of ending long-term groundwater overdraft in California, Journal of Water Resources Planning and Management, 10.1061/(ASCE)WR.1943-5452.0001096.

Ghasemizade M, Asante KO, Petersen Ch, Kocis T, Dahlke HE, Harter Th. 2019. An integrated approach toward sustainability via groundwater banking in the southern Central Valley California, Water Resour. Res., 10.1029/2018WR024069.

Goode DJ, Senior LA, Subah A, Jaber A. 2013. Groundwater-level trends and forecasts, and salinity trends, in the Azraq, Dead Sea, Hammad, Jordan Side Valleys, Yarmouk, and Zarqa groundwater basins, Jordan: U.S. Geological Survey Open-File Report 2013–1061. 80 p.

Hess A, Iyer H, Malmb W. 2001. Linear trend analysis: a comparison of methods. Atmospheric Environment. 35(30): 5211–5222.

Mortazavi S, Soleimani K, Ghaffari-Movafaq F. 2011. Ware resource management and sustainable development: Case study: Rafsanjan plain. Water and Sewage. 22(2): 126–131. (In Persian).

Nadianfar M, Anasari H, Dehqan H, Salari M. 2009. Forecasting groundwater level changes in Neishbour plain using time series model. National Symposium on Patterns of Sustainable Development in Water Management. 779–794. (In Persian).

Parizadi T, Sheikhi H, Ebrahimpoor M. 2013. Determine the appropriate location of parks and urban green space by using GIS. Journal of Spatial Planning. 2(3): 111–134. (In Persian).

Raeisi E, Moore F. 1993. The effect of evaporitic formations on the quality of Karst water. Iranian Journal of Science and technology. 17(2): 91–103.

Raeisi E, Jehbez O, Moore F. 1996. Hydrochemical behavior of karstic and evaporitic formations surrounding Sarvestan Plain, Iran. Theoretical Applied Karstology. 9: 165–174

Rahmani A. R 2004. Forecasting groundwater level changes in Hamadan-Bahar plain using time series model. Water and Sewage. 15(3): 42–49. (In Persian).

Richards LA. 1954. Diagnosis and improvements of saline and alkaline soils, USDA Agriculture Handbook No. 60. 160 p.

Tabari M, Maknoon R, Ebadi T. 2012. Providing a structure for optimal long-term planning of integrated utilization. Water and Sewage. 23(4): 56–60. (In Persian).

Vojdani H. R. 2011. The major challenge facing unsustainability of water, Case study: Hamadan Province. Water and Environment. 53: 12–16. (In Persian).