بررسی کیفیت منابع آب سطحی پلدختر ناشی از تاثیرات خشکسالی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه خشکسالی و تغییراقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

2 عضو هیات علمی

10.22092/wmrj.2024.364593.1567

چکیده

مقدمه و هدف
ایران در سال های اخیر از خشکسالی های مختلفی رنج می برد و سالانه خسارات قابل توجهی به نقاط مختلف کشور وارد می شود. خشکسالی های شدید در مناطق خشک و نیمه خشک ناشی از مداخلات نامناسب انسانی باعث کاهش کمیت و کیفیت منابع اب سطحی در این مناطق شده است. با توجه به اهمیت پدیده خشکسالی و اثرات ان بر کیفیت اب های سطحی و زیرزمینی، بررسی این موضوع توجه محققان ایران و سایر نقاط جهان را به خود جلب کرده است. برای این منظور، محققان از شاخص های مختلفی برای نظارت بر خشکسالی و تاثیر ان بر کیفیت اب استفاده کرده اند. لازم است از روش های مناسب برای مطالعه اثرات پدیده هایی مانند خشکسالی بر کیفیت اب های سطحی استفاده شود. این یک ابزار برای منابع آب در شرایط حیاتی است. هدف از این مطالعه شناسایی دوره‌های مرطوب و خشک و خشکسالی های رخ داده با استفاده از شاخص SPI و سپس بررسی تاثیر پارامترهای شیمیایی آب های سطحی در حوضه کشکان در دوره های خشکسالی و تغییرات آنها طی یک دوره 30 ساله بود.
مواد و روش‌ها
منطقه مورد مطالعه بخشی از حوزه آبخیز کشکان می باشد که سطحی معادل 9560 کیلومترمربع را در بر می گیرد. در این پروژه بررسی روابط بین خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیکی در استان لرستان به منظور بررسی اثرات انواع خشکسالی‌های هواشناسی و هیدرولوژیکی بر کیفیت آبهای سطحی مورد تحقیق قرار گرفت. . برای این منظور کیفیت شیمیایی رودخانه ها در یک دوره 30 ساله در ایستگاه های هیدرومتری با داده های کیفیت شامل انیون ها (Cl، SO4، HCO3) و کاتیون ها (Na، Mg، Ca، K) و متغیرهای دیگر شامل SAR، PH، TH، TDS و EC در دوره اماری مشترک از سال 1981 تا 2016 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج و بحث
نتایج این تحقیق سهم سازندهای مختلف مسیر حرکت آب‌های سطحی و نقش وقایع خشکسالی دهه های اخیر را بر کیفیت آب های سطحی نشان داد. اگرچه سازندهای دولومیتی، آهکی و مارنی در کاهش کیفیت روانابهای سطحی عبوری از آنها نقش دارند لیکن وقوع خشکسالیهای گسترده و متعدد، موجب افزایش غلظت املاح در واحد حجم شده است به نحوی که مثلا Ec آب به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.
نتیجه‌گیری و پیشنهادها
نتایج این تحقیق نشان داد که سهم هرکدام از سازندهای مسیر و سهم خشکسالی‌های دهه‌های اخیر بر کیفیت آب‌های سطحی چه بوده است و نیز کیفیت آبهای سطحی در هر زیرحوزه چه تغییراتی داشته است. در نهایت نشان داده شد که آبهای سطحی علیرغم افت کیفی، همچنان برای آبیاری در بخش کشاورزی مناسب است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessment of surface water resources of Poldokhtar due to drought impacts

نویسندگان [English]

  • Massoud Goodarzi 1
  • Rahim kazemi 2
1 Department of Drought & climate change
2 Assistant Prof., Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction and objective
Understanding water in terms of quality, quantity and its supply is an essential step towards optimizing consumption. Severe droughts in arid and semi-arid regions caused by inappropriate human interventions have reduced the quantity and quality of surface water resources . Due to the importance of the drought phenomenon and its effects on the quality of surface water and groundwater, the investigation of this issue has attracted the attention of researchers in Iran and other parts of the world. For this purpose, researchers have used various indices to monitor drought and its effect on water quality. The aim of this study was to identifying wet and dry spells and the occurred droughts using SPI and then to investigate the effect of chemical parameters of surface water in Kashkan basin during drought periods and their changes during a 30-year period.
Materials and Methods
Kashkan with an area of more than 9560 km2 covers about 22% of the total Karkha river basin (KRB). It is located in the middle part of Zagros Chain in 450 Km southwest of Tehran. For this purpose, the chemical quality of the rivers in a period of 30 years in the hydrometric stations with quality data including anions (Cl, SO4, HCO3), and cations (Na, Mg, Ca, K) and other variables including SAR, PH, TH, TDS and EC in the joint statistical period from 1981 to 2016 were considered and analyzed.
Results and Discussion
The results of this research showed the contribution of each formation in the way and the share of drought events of the recent decades on surface water quality.
Conclusion and suggestions
In general, droughts are associated with water crises and a severe reduction in surface water resources. Continuous monitoring and evaluation of surface water and the effect of drought on it is necessary to know the quantitative and qualitative changes and to plan the catchment area. Therefore, conducting studies to investigate the quality of surface water as well as the factors affecting it can provide useful information for the realization of future goals and plans. Therefore, this research was carried out in order to investigate the changes in the water quality of the Lower Kashkan river in the part of Poldokhtar. Also, it proved the quality of surface waters in each sub-basin has changed. Finally, it was shown that although droughts have lowered the quality of surface water (e.g., EC has been increased from 300 μm/cm in 1981 to about 570 μm/cm in 2016) which is still suitable for irrigation in agriculture despite qualitative decline. It is suggested to determine the role of polluting sources such as runoff and sewage in changing the water quality of this river.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kashkan basin
  • Semi-arid
  • Surface water quality
  • Comprehensive watershed management
  • Drought
  • SPI

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 اسفند 1402
  • تاریخ دریافت: 30 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 21 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1402