بررسی نقش عامل‌های مؤثر در طغیان رود تلار مازندران در رخداد اسفند 1397 با استفاده از مدل HEC-RAS

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

10.22092/wmrj.2024.364406.1564

چکیده

مقدمه و هدف
رخداد بارش ­های شدید که در مدت زمان کوتاه حجم زیادی از نزولات جوی را به‌همراه دارد، غالباً باعث بروز مشکلات پرشماری برای جوامع انسانی، گیاهی و جانوری می­ شود. سیل ویرانگر 27 اسفند 1397 در شهرستان سیمرغ، خسارت‌های مالی زیادی را به‌همراه داشت. شبیه ­سازی­های آب‌شناسی جریان سیل در رود تلار از بالادست شهر کیاکلا تا بعد از شهر، این امکان را فراهم کرد تا عامل‌های بروز آب­گرفتگی شهر کیاکلا در اسفند 1397 شناسایی شود تا بتوان از تکرار چنین پیشامدی جلوگیری کرد. هدف این پژوهش شبیه ­سازی آب­ نمود رخداد سیل27 اسفند 1397 رود تلار در محدوده شهر کیاکلا با مدل رایانه ­ایHEC – RAS و تعیین نقش عامل‌های مؤثر در بروز سیلاب در منطقة مطالعه‌شده و پیشنهاد راهکارهای اجرایی برای جلوگیری از بروز آب گرفتگی زمین­ های مجاور رود تلار در محدوده شهر کیاکلای استان مازندران بود.
مواد و روش‌ها
در این پژوهش، منطقة مطالعه‌شده بازة­ 10 کیلومتری از رود تلار در محدوده شهرستان سیمرغ در استان مازندران بود. در این بازه سه پل نجارکلا، ملاکلا و برج خیل بودند که تمام مشخصات هندسی آنها به همراه مختصات جغرافیایی، داده‌های مربوط به بلندی و فاصله‌های نقاط در 26 مقطع عرضی متوالی با استفاده از دوربین نقشه‌برداری تئودولیت و جی پی اس چند­بسامد، برداشت شد. آب­ نمود سیل 27 اسفند 1397 با استفاده از مدل HEC-RAS شبیه‌سازی شد. برای به‌دست آوردن دورة بازگشت سیلاب 27 اسفند 1397، تحلیل فراوانی داده‌های تاریخی 65 ساله بدة رود تلار در ایستگاه کیاکلا با نرم افزار ایزیفیت انجام شد. بستر رود بر اساس سیلاب با دورة بازگشت 25 ساله و حریم کمی رود در بازة مطالعه‌شده، با روش DLSRS  که در دستورالعمل تعیین حریم کمی رود­ها آورده‌شده است، تعیین ­شد.
نتایج و بحث
تحلیل توزیع فراوانی داده‌های تاریخی بدة ایستگاه آب‌سنجی کیاکلا رود تلار با نرم افزار ایزیفیت نشان داد که دورة بازگشت اوج سیلاب لحظه ­ای 27 اسفند 1397 برابر 24 سال بود. شبیه­ سازی آب­ نمود سیلاب 27 اسفند 1397 روی بازة مطالعه‌شده رود تلار نشان داد که تمام مقاطع رود و هر سه پل برای عبور جریان ظرفیت کافی داشتند و به بستر رود در مسیر مطالعه‌شده آسیبی وارد نشد اما، به بخش بزرگی از نوار حریم 20 متری دو طرف رود با کاشت درختان مثمر آسیب وارد شد که البته هیچ تاثیری بر بروز آب گرفتگی های ناشی از سیلاب 27 اسفند سال 1397 در شهرستان سیمرغ نداشت.
نتیجه­ گیری و پیشنهادها
آب­ گرفتگی شهر کیاکلا و روستاهای پیرامون به‌دلیل نامناسب بودن ابعاد هندسی پل نبود، بلکه به‌دلیل گرفتگی دهانة پل با تنه و سرشاخه ­های درختان حمل‌شده از بالادست آبخیز به محل پل بود که این یافته نیز همانند شمار قابل توجهی از بلاهای طبیعی تأییدکنندة بی‌توجهی و اهمیت ندادن به عملیات آبخیزداری در آبخیزهای منابع‌طبیعی بالادست است. جلوگیری از تغییر کاربری زمین‌های جنگلی و مرتعی در آبخیزهای کوهستانی و ساخت سازه‌های تقاطعی جمع‌آوری‌کنندة اجسام شناور و غوطه‌ور در آب در آبخیزهای بالادست اقدام‌هایی هستند که احتمال تکرار چنین پیامدهایی را به حداقل ممکن می‌رسانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of Effective Factors Role on 18 March 2019 Floods of the Kiakola in Mazandaran Province by HEC-RAS Model

نویسندگان [English]

  • Valiollah Karimi
  • Mohammad Ali Hadian Amri
Assistant Professor of Soil Conservation and Watershed Management Department, Mazandaran Agriculture and Natural Resources research and Education Center, AREEO, Sari, Iran
چکیده [English]

Introduction and Goal
Heavy rainfall events in short terms makes a plenty of precipitation volume that commonly causes severe problems in human community, flora and fauna. The Simorgh city was damaged financially by the floods on March 18, 2019. Hydraulic simulation from upstream to downstream of the Kiakola town causes to find the inundation factors and prevent to repeat of such events. Purpose of this research is a simulation of 18 March 2019 floods in the Telar River in Kiakola town of HEC-RAS model and determining effective factor’s role in this flood event to present some countermeasures for preventing of happening such inundation in this region.
 Materials and Methods
In this research, 10 km of the Telar River in the west of Simorgh city was studied. In this area, there were bridges, Najjarkola, Mollakola and Borjkheil, all of their geometric dimensions of bridges with geographic coordinates, see level elevations and distances of 26 cross sections which surveyed by theodolite and GPS multi frequency device. The hydrograph of the Telar River was simulated by the HEC-RAS Model in 18 March 2019. To obtain the return period of 18 March 2019 flood, 65 years' time series of the Telar River discharge in the Kiakola Hydrometric station was analyzed by Easy Fit. The river bed was determined by 25 years return period flood and river limits was determined by DLSRS method which mentioned in determination of quantitative limits of river instruction.
Results and Discussion
Frequency distribution analysis was done by Easy Fit software on historical discharge of the Kiakola hydrometric station showed that return period of peak discharge on 18 March 2019 hydrograph was equal to 24 years. Simulation of 18 March 2019 hydrograph on study reach indicated that all cross sections of the river and all three bridges had enough capacity to pass the flow and no damage was done to the river bed in the studied path, but a large part of the 20-m privacy strip of two the side of the river was damaged by planting fruitful trees, which, of course, had no effect on the occurrence of flooding caused by the flood of 18 March 2019 in Simorgh city.
Conclusion and Suggestions
The flooding of the city of Kiakola and the surrounding villages was not due to the inappropriate geometric dimensions of the bridge, but because the opening of the bridge was blocked with the trunks and branches of trees transported from the upstream of the watershed to the bridge site, which, like a significant number of natural disasters, confirms neglect It is related to watershed operations in watersheds of natural resources. Preventing the change of use of forest and rangeland in mountain watersheds and building crossing structures to collect floating and submerged bodies in upstream watersheds are measures that minimize the possibility of repeating such consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flood discharge
  • flood simulation
  • HEC-RAS
  • inundation
Akhavan, AH, and Azizian, A. 2021. Performance evaluation of topographical- based HAND in the estimation flood.
    Inundation Journal of Hydraulics. 16(163): 85-103. (In Persian).
Al-Hussein AAM, Khan S, Ncibi K, Hamdi, N, and Hamed Y. 2022. Flood analysis using HEC-RAS and HEC-HMS: A case study of khazir (Middle East- Northern Iraq), Water, 14: 3779(22): 1-19.
Asadi F, Fazl Ola R, Emadi A. 2017. Investigation of the river bed changes using HEC-RAS4.0 model case study: Talar River. Journal of Watershed Management Research. 8(15): 25-35.
Bhandari M, Nyaupane N, Mote SR, Kalra A, Ahmad S. 2017. 2D unsteady routing and flood inundation mapping for lower region of Brazes River Watershed. World environmental and water resources Congress, Sacramento, California: pp. 292-303.
Bureau of River and Shore engineering, Deputy of Conservation and Operation. 2010. Instructions for determination of quantitative limits of river, 15 p. (In Persian).
Damadi S, Dehvari A, and Dahmardeh Ghaleno MR. 2021. Flood hazard zonation using HEC-RAS hydraulic model in Sarbaz River, Sistan and Baluchestan Province. Watershed Engineering and Management, 13(3): 590-601. (In Persian).
Demir V, and Kisi O. 2016. Flood Hazard mapping by using geographic information system and hydraulic model: Mert River, Samsun, turkey. Advances in Meteorology, 2677. 1-9. DOI:10.1155/2016/4891015
Engel B, Storm D, White M, Arnold JM, Arabi. 2007. A hydrologic/water quality model application protocol. American Water Resources Association, 43(5):1223- 1236.
Esfandiari Daraad F, Nezafat Taklreh B, and Paseban A. H. 2022. Morphological simulation of flood occurrence in Noorchai River using Hec-Ras hydraulic model. Environmental Erosion Research Journal, 12(3): 190-210. (In Persian).
Ezzine A, Saidi S, Hermassi T, Kammessi I, Darragi F. and Rajhi H. 2020. Flood mapping using hydraulic modeling and Sentinel-1 image: Case study of Medjerda Basin, northern Tunisia. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 23 (3): 303-310.
Ghasabian, J. 2019.Utilizing new methods in crisis management and urban flooding with emphasis on reducing damage and casualties (Case study: Simorgh City flood). Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 4(28): 61-73. (In Persian).
Hejazi A, Khodaie Gheshlagh F, and Khodaie Gheshlagh L. 2019. Zoning the villages at flood risk in the Varkesh-Chai Drainage Basin by GIS and Hec - Ras software and Hec-Geo-Ras extension. Journal of Geographical Sciences, 19(53): 137-155. (In Persian).
Kardan N, Hasanzadeh Y, Arzanloo A. 2018. 2D Numerical Simulation of urban floods by CCHE2D (Case study: Aghghala City), Iranian Journal of Marine Technology, 4(10): 25-36. (In Persian).
Khattak MS, Anwar F, Usman Saeed T, Sharif M, Sheraz K. Ahmad A. 2016. Floodplain mapping using HEC-RAS and ArcGIS: A case study of Kabul River, Research Article- Civil engineering, pp. 1375-1390.
Panahi R, Hoseinzadeh M.M, Khalehi S. 2019. Flood risk zonation in order to determine river flood fringe (Case study: Gamasiyab River). Iranian Journal of Ecohydrology, 6(2): 553-567. (In Persian).
Rad M, Vafakhah MM, Gholamalifard M. 2018. Flood mapping using HEC-RAS hydraulic model in part of Khorramabad watershed. Journal of Natural Environmental Hazards, 7(16): 211-225. (In Persian).
Roshun H, Vahazadeh G, Solaimani K, Farhadi R. 2013. Simulation of river hydraulics behavior using Hec-Ras model in GIS environment (Case study: Beshahr River, Kohgiloyeh and Boyerahmad Province). Journal of Watershed Management Research, 4(7): 70-84. (In Persian).
Shahirparsa A, Noori M, Rashidi M. 2016. Flood plain zoning simulation by using hec-ras and cche2d models in the Sungai Maka River. Air, Soil and water Research, 9(9): 55-62. DOI:10.4137/ASWR.S36089
Silva FV, Bonuma NB, Uda PK. 2014. Flood mapping in urban area using HEC- RAS model supported by GIS, 6th International conference on flood management, Sao Paulo, Brazil. 9 p.
Vashist K, Singh KK. 2023. HEC-RAS 2D modeling for flood inundation mapping: a case study of the Krishna River Basin. Water Practice and Technology, 18 (4): 831-844.