بررسی و شناسایی سنگفرش های بیابانی در شهرستان سمنان با استفاده از تصاویر سنجنده +ETM

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه بیابان‌زدایی دانشکده کویرشناسی

2 استادیار گروه بیابان‌زدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان

3 دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/wmrj.2024.365469.1581

چکیده

فرآیند شناسایی لندفرم ها موضوعی است، که توسط بسیاری از محققان مورد تحقیق قرار گرفته است. تمام تعاریف ژئومورفولوژی بر مطالعه و شناسایی لندفرم ها تاکید دارد. درک لندفرم ها و نحوه توزیع آنها الزامات ضروری در ژئومورفولوژی کاربردی و سایر علوم محیطی است. در میان انواع مختلف تیپ‌های ژئومورفولوژی بیابان، پوشش سنگفرشی یکی از بارزترین ویژگی‌های بیابان به شمار می آید. بررسی مقاطع عرضی در این اراضی حاکی از آن است، که در سطح لایه‌ی نازکی از مواد تخریبی درشت دانه، خرده سنگ زاویه‌دار یا گرد متمرکز شده است، که معمولاً ضخامت یکسانی را دارا می‌باشند. سنگفرش‌های بیابانی به عنوان یکی از لندفرم های مناطق خشک، نقش اساسی در فرایندهای مناطق خشک زمین ایفا می‌کنند. در این تحقیق با استفاده از داده‌های سنجنده +ETM ماهواره لندست با توجه به معیارهای مورد نظرجهت شناسایی و طبقه بندی سنگفرش های بیابانی شهرستان سمنان، اقدام به شناسایی ویژگی های سنگفرش های بیابانی گردید. بدین منظور از طریق بازدید صحرایی و نمونه‌برداری از منطقه مطالعه، تراکم درصد پوشش سنگی اندازه‌گیری شده و موقعیت هر 17 نمونه با GPS ثبت گردید. به منظور طبقه‌بندی انواع سنگفرش بیابان از روش‌های ماشین بردار پشتیبان، شبکه عصبی، نقشه زاویه طیفی، واگرایی اطلاعات طیفی و آرتمپ فازی استفاده گردید و صحت طبقه‌بندی هر روش با استفاده از ضرایب دقت کلی، کاپا، صحت کاربر، صحت تولیدکننده، خطای گماشته‌شده و خطای حذف‌شده و نیز ارائه جدول ماتریس خطا مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. همچنین مساحت و درصد مساحت نقشه‌های تولید شده هر روش طبقه‌بندی نیز در محیط Arc GIS 10.2 محاسبه گردید. نتایج نشان می‌دهد، که تصاویر حاصله از سنجنده ETM+ توانایی قابل‌توجهی در تفکیک طبقات سنگفرش بیابان دارد. همچنین بر اساس ضریب کاپا، روش‌های ماشین‌بردار پشتیبان (05/85)، آرتمپ فازی (44/81)، شبکه عصبی (17/55)، نقشه زاویه طیفی (89/53) و واگرایی اطلاعات طیفی (22/50)، به ترتیب بیشترین توانایی را در تفکیک طیفی طبقات مختلف سنگفرش بیابان جنوب سمنان دارند. همچنین، میزان ضرایب به دست‌آمده برای طبقات مختلف در روش‌های مختلف طبقه‌بندی متفاوت است و تغییر روش طبقه‌بندی تغییر فاحشی در تفکیک‌پذیری نسبی طبقات ایجاد نمی‌کند. تهیه نقشه سنگفرش‌ها و انواع آنها مبنایی برای ارزیابی منطقه از نظر ساختاری و ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی فراهم می‌آورد، که در زمینه بسیاری از مسائل مدیریت و برنامه‌ریزی محیطی سودمند می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation and Identification of Desert Pavements in Semnan City Using Images of the ETM+ Sensor

نویسندگان [English]

  • Harir Sohrabi 1
  • Haydeh Ara 2
  • mkia kianian golafshani 2
  • Amin Salehpour Jam 3
1 1- MSc. graduate, Combat Desertification Department, Desert Studies Faculty, Semnan University, Semnan, Iran
2 2- Assistant Professor, Combat Desertification Department, Desert Studies Faculty, Semnan University, Semnan, Iran
3 Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

The process of identifying landforms is a topic that has been researched by many researchers. All definitions of geomorphology emphasize the study and identification of landforms. Understanding landforms and how they are distributed is an essential requirement in applied geomorphology and other environmental sciences. Among the different geomorphological types of the desert, the pavement cover is one of the most prominent features of the desert. Examination of cross-sections in these lands indicates that angular or rounded pebbles are concentrated on the surface of a thin layer of coarse-grained destructive materials, which usually have the same thickness. Desert pavements, as one of the landforms of dry areas, play an essential role in the processes of dry areas of the Earth. In this research, using ETM+ sensor data of Landsat satellite according to the desired criteria to identify and classify the desert pavements of Semnan city, the characteristics of desert pavements were identified. For this purpose, through field visit and sampling of the study area, the percentage density of stone cover was measured and the position of all 17 samples was recorded with GPS. In order to classify the types of desert pavements, the methods of support vector machine, neural network, spectral angle map, spectral information divergence and fuzzy art amp were used, and the classification accuracy of each method using overall accuracy coefficients, kappa, user accuracy, the accuracy of the manufacturer, the assigned error and the omitted error, as well as the presentation of the error matrix table, were compared and investigated. Also, the area and the percentage of the area of the maps produced by each classification method were also calculated in the Arc GIS 10.2 environment. The results show that the images obtained from the ETM+ sensor have a significant ability to distinguish the desert pavement classes. Also, based on Kappa coefficient, support vector machine methods (85/05), fuzzy art amp (81/44), neural network (55/17), spectral angle map (53/89) and spectral information divergence (22/2) 50), respectively, have the greatest ability in spectral separation of different pavement layers of the south Semnan desert. Also, the amount of coefficients obtained for different classes is different in different classification methods, and changing the classification method does not cause a drastic change in the relative resolution of the classes. Preparing a map of desert pavements and their types provides a basis for evaluating the region in terms of structural and geomorphological features, which is beneficial in many environmental planning and management issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fuzzy art amp
  • Semnan
  • desert pavement
  • ETM+ meter
  • Support vector machine

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 31 خرداد 1403
  • تاریخ دریافت: 27 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 29 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 31 خرداد 1403