ارزیابی مدل توزیعی بیلان آبی ماهانه در برآورد رواناب حوضه در مناطق خشک با استفاده از GIS و RS (مطالعه موردی حوزه آبخیز یزد-اردکان)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

سازمان آموزش تحقیقات و ترویج کشاورزی

چکیده

کمبود منابع آب شیرین مهمترین محدودیت در حوزه های آبخیز مناطق خشک می باشد. بهترین راه حل برای این مشکل حفاظت بهتر منابع آب موجود می باشد، از آنجایی که مقدار بارش و تبخیر و تعرق تغییرات زیادی در سطح حوضه دارد، آب قابل استفاده نیز (در قالب رواناب سطحی و زیر سطحی) از نظر زمانی و مکانی با توجه به نوع بافت خاک و نوع پوشش اراضی در سطح حوزه آبخیز متغیر می باشد. در این تحقیق مدل توزیعی  بیلان آبی تورنت وایت- ماتر  که بر اساس نقشه‌های ماهانه بارش، تبخیر و تعرق پتانسیل حوضه  و نقشه ظرفیت نگهداری آب درخاک  است، برای حوضه یزد- اردکان بصورت توزیعی استفاده گردید. نتایج مدل نشان داد که مقدار متوسط ارتفاع  رواناب سالانه حوضه 7/66 میلی‌متر است که نیمی از آن بصورت جریان زیر سطحی  می باشد که این رواناب از ارتفاعات به سمت دشت و کویر سیاه کوه جریان می یابد. مقایسه آماری داده‌های  دبی محاسبه ومشاهده شده در زیر حوضه پیشکوه نشان  داد که ضریب همبستگی بین میانگین دبی محاسبه و مشاهده شده در محدوده فاصله اطمینان 90% داده های مشاهده شده قرار دارد، لذا می توان اظهار نمود که نتایج مدل در سطح اطمینان %90 قابل قبول می باشد. همچنین با استفاده از این روش می توان ، میزان رواناب ماهانه حوضه های مشابه حوضه مذکور را برآورد نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of a distributed monthly water balance model to determine catchment runoff in arid region using RS and GIS (A case study in Yazd-Ardakan basin)

نویسنده [English]

  • Jalal Barkhordari
Organization for Education, Research and Promotion of Agriculture
چکیده [English]

Fresh water is becoming a scarce resource of the arid region. The only option left to manage with this situation is to conserve water resources. Since the amount of rainfall and evapotranspiration rate vary within a watershed, available water for surface and groundwater recharge also varies both on spatial and temporal scales. Moreover, groundwater recharge (and ultimately the total water yield) is directly influenced by the soil texture and land cover in the watershed.
In this study, the distributed Thornthwaite-Mather water balance model for the Yazd-Ardakan catchment in Iran was developed based on monthly precipitation, potential evapotranspiration maps and water holding capacity map. The amount of annual runoff from the catchment predicted by the model is 66.7 mm, which is accumulated in the plain and then salt desert. Half of discharge is contributed by the direct runoff and the groundwater contribution is significant.
A statistical comparison of the estimated and the measured stream flow of Pishkouh show the mean monthly and mean annual estimated and measured stream flows, the correlation coefficient between measured and estimated stream flows, the mean monthly and annual percentage error of estimation and the 90% confidence interval for the mean stream flow. Since the study of water balance using the TM method with the help of remote sensing and GIS was found to be very helpful in determining the amount of monthly runoff in an arid region like the Yazd-Ardakan catchment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monthly water balance
  • distributed model
  • Yazd-Ardakan
  • TM method