بررسی تغییرات پایداری خاکدانه‌های خاک با استفاده از کاربرد مقادیر مختلف بنتونیت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 آبخیزداری- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری- ایران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس

3 گروه مهندسی آبخیزداری-دانشکده منابع طبیعی-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

10.22092/wmrj.2024.364343.1561

چکیده

خاک، پایه و اساس منابع زیستی و حیات روی کره زمین است. پایداری خاک از شـاخص‌های کلیدی است که به منظور ارزیابی ساختمان خاک در برابر فرسایش خاک استفاده می‌شود. با توجه به اهمیت پایداری خاکدانه‌ها در کنترل فرسایش خاک افزایش قطر ذرات در سطح خاک و خاکدانه‌ای شدن آن‌ها می‌تواند یکی از راه‌های جلوگیری از حرکت و جابجایی آن‌ها توسط عوامل فرسایشی باشد. افزودنی بنتونیت به‌عنوان یک افزودنی معدنی می‌تواند نقش موثری در تغییرات پایداری خاکدانه‌ها خصوصاً در خاک‌های تخریب یافته داشته باشد. برای انجام پژوهش حاضر از افزودنی معدنی بنتونیت در سطح‌های 30،15 و 45 درصد و در سه تکرار بعد از کاربرد سامانه شبیه‌ساز باران برای اندازه‌گیری پایداری خاکدانه‌ها استفاده شد. به‌منظور انجام کلیه تجزیه و تحلیل‌های آماری از نرم-افزارهای Excel و SPSS استفاده شد. میانگین، ضریب تغییرات، انحراف معیار و درصد حفاظتی پایداری خاکدانه‌ها با کاربرد افزودنی بنتونیت محاسبه شد. با توجه به درصد حفاظت و میانگین قطر خاکدانه‌های خاک با استفاده از افزودنی بنتونیت در سه سطح 15، 30 و 45 درصد و بر اساس الک-های 500، 250، 125، 100، 53، 38 و ذرات کمتر از 38 میکرومتر نتایج نشان داد که میانگین قطر خاکدانه‌ها تغییر داشت. نتایج ازمون‌های GLM و Duncan تاثیر افزودنی بنتونیت نشان داد که این افزودنی تاثیرات مثبت بر پایداری خاکدانه‌ها داشت. نتایج آزمون GLM نشان داد که بنتونیت بر متغیرهای 10D، 10/D90D و جورشدگی اثر معناداری در سطح 95 درصد داشت. هم‌چنین این افزودنی بر متغیرهای 50D، 90D، 10D-90D، 25D-75D و چولگی در سطح 99 درصد معنی‌دار بود اما اثر آن بر متغیر 25D/75D و کشیدگی معنی‌دار نبود. هم‌چنین با بررسی نتایج آزمون Duncan می‌توان این‌گونه بیان نمود که بنتونیت با سطح‌های 15 و 30 درصد اثرات بهتری بر پایداری خاکدانه‌های خاک و تغییرات میانگین قطر خاکدانه‌ها داشت. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سطح‌های مختلف بنتونیت 15، 30 و 45 درصد بر پایداری خاکدانه‌ها در کاربری‌ مرتع با استفاده از شبیه‌ساز باران با شدت 90 میلی‌متر بر ساعت در محیط آزمایشگاهی انجام گرفت. نتایج به‌دست آمده از این پژوهش نشان داد که افزودنی بنتونیت می‌تواند به عنوان اصلاح‌کننده خاک و با ایجاد چسبندگی در سطح خاک، در برابر قطرات باران به عنوان محافظ عمل کرده و فرسایش خاک را کاهش دهد. به دلیل ویژگی‌های از جمله، شکل‌پذیری، چسبندگی و جذب آب می‌تواند در کنترل فرسایش خاک موثر باشد. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌توان بیان نمود که کاربرد بنتونیت در مدیریت و کاهش فرسایش و ایجاد تصمیمات اجرایی بهره گرفت. هر چند جمع‌بندی نهایی منوط به انجام پژوهش‌های گسترده‌تر در عرصه‌های طبیعی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Changes study of the Soil Aggregates Stability using Application of Different Bentonite Rates of Conditioner

نویسندگان [English]

  • Zeynab Barari shahidani 1
  • Ataollah Kavian 3
1 Abkhizdari- Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources- Iran
3 Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
چکیده [English]

Soil is the basis of biological resources and life on the earth. Soil stability is one of the key indicators that it uses to evaluation of soil structure against soil erosion. Considering the importance of the aggregates stability in controlling soil erosion, increasing the particles diameter on the soil surface and making them granular can be one of the ways to presentation their movement and displacement by erosive factors. Bentonite conditioner as a mineral conditioner can play the effective role in changing the aggregates stability, especially in degraded soils. In order to carry out the present research, the mineral conditioner of bentonite was used at the levels of 30, 15 and 45 percent and in three repetitions after the rainfall simulator system to measurement the aggregates stability. The Excel and SPSS software were used to performance all statistical analyses. The mean, coefficient of variation, standard deviation and conservation percentage of the aggregates stability were calculated with the usage of bentonite conditioner. According to the conservation percent and the average aggregates diameter using bentonite conditioner at three levels of 15, 30 and 45 percent and based on sieves of 500, 250, 125, 100, 53, 38 and particles less than 38 micrometer, the results showed the average diameter of soil aggregates. The results of GLM and Duncan tests of the bentonite effect showed that this conditioner had the positive effects on aggregates stability. The results of the GLM test showed that bentonite had the significant effect on the variables of D10, D10/ D90 and sorting at level of 95 percent. Also, this conditioner was significant on the variables of D50, D90, D10- D90, D25- D75 and skewness at the level of 99 percent, but it had not the significant effect on the variable of D25/ D75 and kurtosis. Also, with results study of the Duncan results test can be said that the bentonite with level of 15 and 30 percent had the better effects on the aggregates stability and changes in the average aggregates diameter. The obtained results from this research showed that the bentonite conditioner can act as a soil amendment and protect the soil surface against raindrops by creating adhesion in the soil surface and finally reduce the soil erosion. Bentonite can be effective in controlling soil erosion due to its characteristics including formability, adhesion and water absorption. According to the results of the present research, it can be stated that the bentonite application is beneficial in erosion management and reduction and making executive decisions. Although the final conclusion depends on conducting more extensive research in natural fields.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mineral conditioner
  • Rainfall Simulation System
  • Soil and Water Conservation
  • Stability of Soil Aggregates
  • Wet Sieve

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 اسفند 1402
  • تاریخ دریافت: 18 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 03 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1402